Bản Mạy thuộc tỉnh Nakhon Phanom là địa danh đã được Nguyễn Ái Quốc lựa chọn để sống và hoạt động trong sự đùm bọc che trở của bà con Việt kiều sinh sống tại đây. Mọi người đều gọi Nguyễn Ái Quốc với bí danh thân mật là Thầu Chín. Để bảo đảm bí mật và tránh mọi sự theo dõi của mật thám Pháp và chính quyền sở tại, Nguyễn Ái Quốc với tư cách là một người An Nam di cư sang Xiêm, hàng ngày hòa mình vào với cuộc sống, sinh hoạt như những người dân trong vùng.

Trong thời gian hoạt động ở Thái Lan, Nguyễn Ái Quốc đã tích cực tuyên truyền, vận động, gây dựng cơ sở cách mạng và gây ảnh hưởng về trong nước. Tại đây, Người đã mở các lớp huấn luyện ngắn hạn cho các hội viên chi bộ Việt Nam Cách mạng Thanh niên; chọn dịch một số sách sang tiếng Việt; chỉ đạo xuất bản báo để tuyên truyền, giáo dục, cổ vũ tinh thần yêu nước của Việt kiều; chỉ đạo mở trường dạy học cho con em Việt kiều...

Đến cuối năm 1927, đầu năm 1928, tổ chức Việt Nam Cách mạng Thanh niên được mở rộng, ngoài chi bộ Phi Chịt ra, còn có thêm các chi bộ ở Uđon Thani, Sakon Nakhon, Nakhon Phanom. Ba chi bộ ở miền Đông Bắc nước Thái này được tổ chức thành Tỉnh bộ Uđon. Nhờ vậy, mà tổ chức Việt kiều ở Thái được lãnh đạo chặt chẽ, hoạt động có nề nếp, tích cực hơn. Đóng vai trò như trạm trung chuyển giữa Quảng Châu (Trung Quốc) về trong nước.

Dưới sự lãnh đạo của các chi bộ Việt Nam Cách mạng Thanh niên, Việt kiều ở Xiêm được tổ chức theo hai hình thức chủ yếu đó là Hội Hợp tác và Hội Thân ái.

Hội Hợp tác là một tổ chức trung kiên của kiều bào, đồng thời là một tổ chức dự bị của Việt Nam Cách mạng Thanh niên. Hội kết nạp những thanh niên yêu nước có chí hướng cách mạng từ trong nước mới ra. Hội Hợp tác chuyên làm kinh tế, tổ chức lao động làm ăn tập thể để sinh sống và học tập. Những thanh niên có nhận thức chính trị khá thì được đưa vào tổ chức Việt Nam Cách mạng Thanh niên. Khi có điều kiện thì lần lượt đưa sang Quảng Châu dự lớp huấn luyện chính trị hoặc phái về trong nước hoạt động.

Hội Thân ái, là một tổ chức quần chúng rộng rãi của Việt Nam Cách mạng Thanh niên. Hội được thành lập nhằm mục đích: “Đoàn kết giữa Việt kiều với nhau và đoàn kết giữa người Việt với người Thái; nhắc nhở kiều bào yêu Tổ quốc và giúp kiều bào học chữ quốc ngữ”. Hội Thân ái là một tổ chức có tính chất mặt trận. Các hội viên luôn tin tưởng vào sự nghiệp cách mạng, tích cực hoạt động cho Hội.

Ngoài hai tổ chức trên, ở các địa phương còn có Hội Phụ nữ, Hội Thiếu niên. Chỗ nào có trường học là các em học sinh được tổ chức vào Hội Thiếu niên, để rèn luyện các em thói quen sinh hoạt tập thể, nếp sống ngăn nắp; tự quản lý sinh hoạt và học tập của mình.

Để Việt kiều ở Xiêm, kể cả người lớn và trẻ em biết đọc, biết viết chữ quốc ngữ, không quên tiếng mẹ đẻ, không quên cội nguồn dân tộc, giác ngộ lòng yêu nước, giác ngộ cách mạng; thanh niên có trình độ văn hóa nhất định, dựa vào pháp luật của Nhà nước Xiêm, Nguyễn Ái Quốc đã phát động một phong trào học tiếng Việt và học tiếng Thái trong Việt kiều. Khi được Chính phủ Xiêm chấp nhận cho xây dựng trường học, Nguyễn Ái Quốc đã cùng bà con Việt kiều tham gia xây dựng trường và xin làm giáo viên dạy chữ quốc ngữ cho các em. Các trường học này có ảnh hưởng rất lớn trong Việt kiều, không những con em của Việt kiều, mà cả con em của người Thái cũng đến trường học ngày càng đông.

Thông qua việc học tập, một mặt vừa giúp ích cho bà con buôn bán được thuận lợi, một mặt vừa hòa nhập đoàn kết với đồng bào Xiêm. Bà con Việt kiều vui vẻ phấn khởi hơn, tích cực học tập và làm ăn hơn.

Ngoài việc phát động phong trào học tập, Nguyễn Ái Quốc còn vận động, giáo dục bà con Việt kiều xóa bỏ những phong tục tập quán lạc hậu, mê tín dị đoan, những thói hư, tật xấu trong sinh hoạt, từng bước xây dựng lối sống mới trong cộng đồng người Việt.

Để nâng cao đời sống cho bà con Việt kiều, nhất là về mặt sức khỏe, Nguyễn Ái Quốc đã khuyên Hội Hợp tác lập tủ thuốc và chọn người biết làm nghề thuốc làm thầy lang để chữa bệnh cho kiều bào. Người cũng thường xuyên nhắc nhở mọi người phải chú ý giữ gìn sức khỏe, thường xuyên luyện tập thể dục, chớ ngủ trưa quá trễ, chớ uống rượu quá nhiều; nhà cửa phải sạch sẽ, ngăn nắp...

Nguyễn Ái Quốc còn dành thời gian đi thăm hỏi các nhà sư Việt kiều trụ trì ở các chùa, họ là những người của phong trào Cần Vương, Duy Tân còn sót lại, như chùa Oátphô (ở thị xã Uđon Thani), chùa Bản Chính (Uđon Thani); chùa Hội Khánh (chùa Mongkhol Samalkhol); chùa ông Năm (chùa Somsanam (Borihara) ở phố Lan Luông (Băng Cốc)... Nguyễn Ái Quốc đã được các nhà sư che chở, giúp đỡ gặp khi nguy hiểm quá thì tạm lánh vào một ngôi chùa, tạm cắt tóc đi tu để tiếp tục hoạt động.

Để có điều kiện tuyên truyền cách mạng trong Việt kiều, dựa vào pháp luật của Chính phủ Thái Lan lúc bấy giờ, Nguyễn Ái Quốc đã dùng hình thức hợp pháp và nửa hợp pháp để tiến hành tuyên truyền, giáo dục Việt kiều.

Pháp luật của Chính phủ Xiêm lúc đó quy định chỉ những nhà in, những tòa báo lớn có tính chất kinh doanh mới phải đăng ký và cũng không có chế độ kiểm duyệt. Còn những ấn phẩm có tính quảng cáo, phát hành không lấy tiền, in thô sơ (in thạch, in litô, giấy chỉ dầu) đều không phải đăng ký. Dựa vào tính hợp pháp đó, năm 1927, Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên ở Xiêm đã xuất bản một tờ báo bằng tiếng Việt lấy tên là Đồng Thanh.

Khi Nguyễn Ái Quốc đến Xiêm năm 1928, Người đã đổi tên báo Đồng Thanh thành Thân Ái, Người đã yêu cầu sử dụng một thứ ngôn ngữ rõ ràng, sao cho ngắn gọn và dễ hiểu cho các bài báo, tuyên truyền rộng rãi đến mức cụ thể. Báo Thân Ái xuất bản gửi đi các địa phương có Việt kiều sinh sống. Được phổ biến rộng rãi trong Việt kiều, có tác dụng giáo dục các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là thanh, thiếu niên Việt kiều. Báo Thân Ái cũng là một bằng chứng về mối quan hệ lân bang và hữu hảo giữa hai dân tộc Việt - Thái trong những năm tháng mà dân tộc Việt Nam đang hướng tới con đường giải phóng dân tộc; nó khơi nguồn cho tình hữu nghị giữa hai dân tộc Việt - Thái trong lịch sử hiện đại.

Với sự hoạt động tích cực của Nguyễn Ái Quốc, phong trào yêu nước của Việt kiều ở Thái Lan có nhiều chuyển biến mới, tích cực: Các tổ chức cách mạng được củng cố và phát triển; tình đoàn kết giữa nhân dân hai nước được tăng cường; trình độ của cán bộ và bà con Việt Kiều được nâng lên... Những hoạt động cách mạng của Nguyễn Ái Quốc đã có ảnh hưởng tốt về trong nước. Chính trong khoảng thời gian ngắn ngủi này, Người đã có điều kiện tìm hiểu thêm cuộc sống của người dân xa xứ. Phải chăng những gì tận mắt thấy, tai nghe về hoàn cảnh của những người dân lao động đã thôi thúc Người trở về Tổ Quốc nhanh hơn để lãnh đạo Nhân dân đứng lên giành chính quyền./.